Onderzoek doen naar je modelbouwpakket – Hoe en waarom

Hoe zijn je modelvaardigheden in het algemeen? Het bouwen van modellen van welke aard dan ook vereist een aantal goede algemene vaardigheden, het is niet iets dat je in een nacht even leert of uit een boek haalt. Werken met messing bijvoorbeeld is een heel ander spel dan een voorgeprogrammeerd plastic bouwpakket op schaal.

Naast de andere basismodelbouwvaardigheden, moet je goed kunnen solderen, om kunnen gaan met natuurlijke bouwmaterialen, maar ook met plastic. Ook moet je andere bewerkingsvaardigheden hebben om een mooi model te kunnen bouwen.

Waarom onderzoek doen?

Onderzoek kan worden beschouwd als een optionele aanvulling op modelbouw. Het is zeker waar dat het mogelijk is om een goede collectie modellen op te bouwen zonder ooit een onderzoek te doen. Toch zullen de meeste modelbouwers op een gegeven moment de achtergrond en geschiedenis van de onderwerpen die ze modelleren willen onderzoeken en voor veel modelbouwers wordt dit een integraal en zeer aangenaam aspect van de hobby.

Het bewijs hiervan kan worden gezien op elke modelbeurs waar een menigte rond de boekenkraampjes te vinden zal zijn die feitelijke boeken verkopen over de onderwerpen die in de buurt als schaalmodel te koop zijn. Er zijn verschillende belangrijke redenen waarom modelbouwers zo geïnteresseerd zijn in onderzoek en hier zijn de belangrijkste:

• Het nastreven van nauwkeurigheid: Voor sommige modelbouwers wordt het streven naar nauwkeurigheid bijna een obsessie. Ze zijn niet gelukkig, tenzij hun model 100% accuraat is tot op de laatste bout.
• Het nastreven van realisme: De enige manier om een model er ”goed uit te laten zien” is door foto’s en video’s van echte voertuigen te bestuderen om te zien hoe ze daadwerkelijk werkten en er in de praktijk uitzagen.
• Het streven naar originaliteit: Als een model ‘out of the box’ moet worden gebouwd volgens de instructies van de fabrikant, dan is er weinig onderzoek nodig. De meeste modelbouwers hebben echter vroeg of laat de behoefte om modellen te gaan maken die enige originaliteit hebben en afwijken van wat de fabrikant van plan was.

Bouwpakketten

Om te leren hoe dingen samen gaan kun je beginnen met het onderzoeken van H0 bouwpakketten. De normale H0 modelbouwer heeft een aantal gebouwen en landschappen geassembleerd, een omgeving gecreëerd voor zijn modeltrein, maar voor het bouwen van treinen, een locomotief en wagons bijvoorbeeld, moet je even verder gaan.

Je hebt meetinstrumenten, schaalregels, vierkanten en een remklauw nodig. Je hebt ook een planningstekening nodig van de locomotief of de wagons die je wilt bouwen. En dan moet je onderzoek doen. Je moet jezelf eerst aanleren hoe je modellen moet detailleren of modificeren door dichterbij en binnen in een prototype op ware grootte onderzoek te doen naar maten en verhoudingen, kleuren en materialen, om vervolgens steeds verder geavanceerde modellen te kunnen bouwen. Daarmee bouw je vaardigheden op.

Er zijn tegenwoordig bouwpakketten op de markt die enorm gedetailleerd zijn en meestal echte gebouwen representeren. Het onderzoek dat nodig is om een dergelijk gebouw tot in de details op schaal na te bouwen is aan de bouwpakketten niet af te zien. Helaas is dat de reden waarom modelbouwers niet meer zelf op pad gaan om materialen te zoeken, of zelf te maken, die de werkelijkheid op schaal nabootsen, tenzij het alleen maar voor de lol is.

Andere model bouwers doen onderzoek

Ook de bouwpakketten die de gewone modeltrein liefhebber koopt zijn op schaal nagebouwde modellen. Er is uitgebreid onderzoek gedaan naar materialen, en naar de beste manier om die materialen na te bootsen. Werd er in eerdere modellen helder plastic gebruikt om ramen van te maken, tegenwoordig wordt ook aandacht besteedt aan de doorzichtigheid van het plastic. Als je een huis door de ruiten van binnen kunt bekijken wordt het interieur opeens belangrijker! Je kunt nu mensen laten wonen in je huisjes, een spoorman in het seinwachtershuisje zetten.

In eerdere modellen zat her hoogstens een lampje in een huis, dat ’s avonds aangestoken werd om de avond ook op schaal na te bootsen. Tegenwoordig wonen er echte gezinnen in de huisjes op schaal, werkt er een schoenmaker in zijn winkel en lopen er kopers door de supermarkten op schaal.

Het bouwen van modellen op schaal is niet alleen moeilijker geworden door de toegevoegde details, het is ook een stuk leuker geworden voor de eenvoudige toeschouwer. Steeds vaker is de trein niet meer het belangrijkste onderdeel van een H0 modelbaan.

Maar ook de treinen hebben een ontwikkeling doorgemaakt. Heel lang waren er maar een paar modellen verkrijgbaar, heel erg gestandaardiseerd. Het hele palet aan Nederlandse en Duitse treinen, en ook Belgische modellen, is tegenwoordig met enig gemak te vinden bij de betere handelaren in hobby-materialen en in gespecialiseerde winkels.

Het zelf bouwen van treinen is helaas niet meer zo noodzakelijk als het in het verleden geweest is. Daardoor zullen ook vaardigheden verdwijnen, en vooral niet doorgegeven worden aan opvolgende generaties.

Onderzoek de herkomst en de geschiedenis

Het is belangrijk dat het onderzoek naar de herkomst van modellen, van gebouwen, landschappen en rijdend materieel verder gaat. De geschiedenis van het spoor in Nederland is nauw verbonden met de geschiedenis van de modelbouw. Het Spoorwegmuseum zelf is een goed voorbeeld van hoe de combinatie van modellen met objecten op werkelijke grootte de aantrekkingskracht van een museum kan vergroten.

Natuurlijk, de echte aantrekkingskracht komt van de modellen op ware grootte in de hal van het museum. Maar ook het inkijkje in het reilen en zeilen van de Spoorwegen in Nederland wordt toegelicht. De modellen die te zien zijn in het Spoorwegmuseum zijn ook te koop, plaatselijk en bij je eigen modeltrein winkel!

De geschiedenis is belangrijk, ook voor de modelbouwer. Een model is alleen correct wanneer het de werkelijke tijd van het model goed vertegenwoordigd is. Ook bij de modelbouw op schaal is het tijdsbeeld belangrijk. Daar moet je als modelbouwer echt onderzoek naar doen. Ook de landschappen en steden of dorpen moeten het tijdsbeeld vertegenwoordigen. Ergens moet je besluiten in welke tijd je modelbaan “speelt” en je moet echt proberen je aan dat tijdsbeeld te houden!

Dat maakt het moeilijker de juiste modellen te vinden of zelf te bouwen. Een station uit de jaren tachtig van de vorige eeuw, bij een station van bijna tweehonderd jaar oud, daar moet je heel voorzichtig mee zijn.

Probeer echt je aan het tijdsbeeld dat je gekozen hebt te houden. Ook in de kleinere details kun je, met het nodige onderzoek, je plaatsing aanpassen. Reclame voor tabakswaren is tegenwoordig uit den boze, maar in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd het roken nog niet gezien als ongezond. Als je treinen dus uit dat tijdperk stammen kan reclame op je station wel merken noemen van sigaretten en pijptabak. De merken uit die tijd zijn tegenwoordig misschien niet meer zo bekend als toen, alweer een onderwerp voor je eigen onderzoek.

De natuur

Het landschap kan ook de werkelijkheid goed nabootsen. Een park in je stad of dorp. Een oude eik in het midden van het dorpsplein. Het bos aan de rand van je modelruimte, het moet allemaal zo veel mogelijk de werkelijkheid representeren.

Bossen in ons land die vol staan met naaldbomen zijn aangeplant, het is een productiebos. Het natuurlijk bos in de Lage landen kent hoofdzakelijk loofbomen. Dennenbomen zijn makkelijker te maken. Het draaien van een stuk ijzerdraad met groene plastic strips ertussen en je hebt een dennenboom. Natuurlijk moet je de modelboom nog even bijknippen. Eiken, berken en beuken zijn veel moeilijker om zelf te maken, maar het is mogelijk. De voldoening te weten dat de kleinste details in je modelbouw project correct zijn en de juiste tijd vertegenwoordigen is heel wat waard.

Onderzoeksbronnen voor modelbouw

• Bibliotheek: Voordat u veel geld uitgeeft aan speciale boeken, kan een bezoek aan de plaatselijke bibliotheek nuttig blijken te zijn.
• Boeken en tijdschriften: Er is een verbazingwekkend aantal boeken en tijdschriften beschikbaar die zowat elk militair voertuig, vliegtuig en schip onder de loep nemen. Ook worden er steeds meer boeken en tijdschriften speciaal voor de schaalmodelbouwer uitgegeven. Maar een goede webwinkel heeft tegenwoordig ook een aardige verzameling, ik kijk zelf altijd eerst even bij bol.com naar achtergrond boeken.
• Forums voor modelbouwers en andere hobbygroepen: Voor schaalmodellen bestaan er een aantal internetsites die op verschillende manieren kunnen helpen. Ten eerste hebben deze sites vaak links naar andere sites die nuttig kunnen zijn. Ten tweede hebben sommige van deze sites galerijen met referentiefoto’s die misschien precies zijn wat een modelbouwer zoekt. Ten derde hebben sommige van deze sites fora waar vragen kunnen worden gesteld aan andere modelbouwers.
• Televisie en DVD’s: Er zijn vandaag de dag zoveel televisiezenders beschikbaar dat een aantal van deze zenders gewijd zijn aan documentaires over de militaire geschiedenis, of andere interessegroepen.
• Lokale Modelbouw Clubs: Het lidmaatschap van een lokale vereniging voor modelbouw heeft vele voordelen, waarvan niet het minst de toegang tot veel goed geïnformeerde mensen is, van wie velen hun eigen mini-referentiebibliotheken zullen hebben, die ze waarschijnlijk maar al te graag zullen willen delen.
• Musea en tentoonstellingen: Er is geen betere referentie dan de mogelijkheid om een echt voorbeeld te bezoeken van een onderwerp dat u wilt bouwen.

Onderzoek dus wat je aan het doen bent, en waarom je het juist op die manier doet. Het onderzoek zelf zal je projecten ook veel interessanter maken, niet alleen voor jezelf!